Ezani dhe Ikameti <hr style="COLOR: #b6b6b6" SIZE=1>Ezan do tė thotė tė njoftosh kur arrin koha e faljeve. Pėr burrat pėr pesė kohėt e namazit dhe pėr namazet kaza dhe nė namazin e xhumasė, karshi predikusit, kėndimi i ezanit ėshtė sunnet-i muekked. Ezani kėndohet me zė tė lartė pėr ti njoftuar tė tjerėt pėr fillimin e kohės sė namazit. Kur kėndohet ezani, ėshtė mustehab tė ngrihen duart te veshėt dhe nga njė gisht tė vihet nė vrima tė veshėve. Tė kėnduarit e ikametit ėshtė mė i vlefshėm se tė kėnduarit e ezanit. Ezani dhe ikameti kėndohen nė drejtim tė kibles. Duke i kėnduar kėto, nuk flitet dhe nuk jepet pėrgjigjje pėr selamin e dhėnė.
Nė cilat raste kėndohen ezani dhe ikameti
1. Nė kopsht, nė fushė kur falet kaza, vetėm ose me xhemat, ėshtė sunnet qė ezani dhe ikameti i meshkujve tė kėndohen me zė tė lartė. Njerėzit, xhindėt, gurėt qė dėgjojnė ezanin, ditėn e Kiametit do tė jenė dėshmitarė. Ai qė pėrgatitet pėr tė falur disa namaze kaza, sė pari kėndon ezanin dhe ikametin. Duke i falur kazatė e mėparshme, tė tjerave u kėndon vetėm ikametin dhe nuk ėshtė e nevojshme tė kėndosh ezanin.
2. Ai qė e fal me kohė namazin nė shtėpinė e vet, vetėm ose me xhemat, nuk kėndon ezanin dhe ikametin, sepse ezani dhe ikameti i kėnduar nė xhami, konsiderohet se ėshtė kėnduar edhe nė shtėpi. Por nėse ikameti kėndohet ėshtė mė i vlefshėm. Pasi tė jetė falur namazi me xhemat nė xhaminė mė tė afėrt ose nė ēfardo xhamie me xhemat tė njohur, ai qė fal vetėm, nuk e kėndon ezanin dhe ikametin. Nė xhamitė qė janė nė rrugė, ose qė nuk kanė imam dhe myezin dhe qė nuk kanė xhemat tė caktuar, ata qė vijnė nė kohė tė ndryshme, por kohė tė njė namazi, pėrbėjnė xhemat tė ndryshėm. Pėr ēdo xhemat kėndohet ezani dhe ikameti. Nė xhami tė kėtillė edhe ai qė falet vetėm, i kėndon ezanin dhe ikametin me zė sa pėr ti dėgjuar vetė.
3. Ata qė janė mysafirė (udhėtarė), edhe kur falen me xhemat nė mesin e vet, edhe kur falen vetėm, e kėndojnė ezanin dhe ikametin. Pranė atij qė falet vetė, nėse ka shokė, mund ta lėsh ezanin. Ai qė ėshtė nė udhėtim kur falet vetėm nė njė shtėpi, kėndon ezanin dhe ikametin. Sepse ezani e ikameti i kėnduar nė xhami, nuk konsiderohet pėr namazin e tij. Nėse disa prej atyre (udhėtarėve) e kėndojnė ezanin nė shtėpi, ata qė falen mė pastaj, nuk e kėndojnė.
Kėndimi i ezanit nga fėmija i menēur, nga i verbri etj., tė cilėt dinė, ėshtė i lejuar dhe nuk duhet tė kesh kurrfarė neverie.Kurse kėndimi i ezanit nga ndonjė i paditur sėshtė e pėlqyer. Kėndimi i ezanit dhe ikametit nga ai qė ėshtė xhunup, dhe kėndimi i ezanit pa abdest, si dhe kėndimi i ezanit nga gruaja,mėkatari, pijaneci, fėmija jo i menēur dhe kėndimi i ezanit ulur, ėshtė tahrimen mekruh. Ezanet e kėtyre kėndohen pėrsėri. Pėr tė qenė ezani i vėrtetė, myezini duhet tė jetė mysliman dhe i menēur.
Arsyeja qė ezani i mėkatarit nuk ėshtė i vlefshėm qėndron nė faktin se fjala e tij nė ibadete nuk pranohet. Me thirrjen e ezanin nga ana e tij nuk besohet se ka ardhur koha e namazit. Me ezanin dhe me shenjėn qė jep ai, nuk ndėrpritet agjėrimi (nuk hapet iftari).
Ata qė e nderojnė dhe e respektojnė ezanin dhe qė e kėndojnė atė nė harmoni me sunnetin, pa i ndryshuar tingujt, fjalėt e tij, pa e prishur, ata qė nuk e pėrqeshin dhe qė dalin nė minare, - do tė arrijnė shkallė tė lartė.
Por nėse ezani nuk kėndohet nė harmoni me sunnetin, pėr shėmbull, nėse ndryshojnė disa fjalė, nėse pėrkthehet dhe nėse kėndohet duke u pėrqeshur nė disa fjalė, ai qė e dėgjon kėtė asnjė pjesė nuk pėrsėrit.
Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), nė njė hadith tė tij thotė: Kushdo qė nė kohėn kur e dėgjon zėrin e ezanit, e kėndon bashkė me myezinin pa zė, atij pėr ēdo germė i jepen njėmijė sevape dhe i falen njėmijė gjynahe.
Ai qė e dėgjon ezanin edhe nėse lexon Kurani Kerim, ėshtė sunnet ta shqiptojė ngadalė atė qė dėgjon. Kur e dėgjon ezanin: Hajje ales-salah dhe Hajje alel felah duhet tė thuash: La havle ve la kuvvete il-la bil-lah. Pas ezanit kėndohet salavat. Pastaj kėndohet duaja e ezanit.
Kėndimi i ezanit
All-llahu ekber............................................. ........ 4 herė
Eshhedu en la ilāhe il-lall-llah.................................2 herė
Eshhedu enne Muhammeden Resulull-llah................ 2 herė
Hajje ales-salah............................................. ..... 2 herė
Hajje alel felah............................................. ....... 2 herė
All-llahu ekber............................................. ........ 2 herė
La ilāhe il-lall-llah.............................................. . 1 herė
Vetėm nė ezanin e sabahut pas Hajje alel felah kėndohet dy herė edhe Essalatu hajrun minen-neum.
Ndėrsa nė ikamet pas Hajje alel felah dy herė thuhet Kad kametissalatu.
Duatė e ezanit:
Resulull-llahu (salall-llahu alejhi ve selem), ka porositur: Duke u kėnduar ezani kėndoni kėtė dua:
Ve enne eshhedu en lā ilāhe il-lall-llah vahdehu la sherike lehu ve eshhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluhu ve radītu bil-lahi rabben ve bil islāmi dīnen ve bi Muhammedin sal-lall-llahu alejhi ve sel-leme resūlen nebijja.
Pėrsėri nė njė hadithi sherif thuhet: O ummeti im. Kur tė kryhet ezani, kėndoni kėtė dua: All-llahumme rabbe hā dhihiddāvetit-tāmmeti ves-salāti-l-kaimeti āti Muhammedeni-l-vesīlete vel fadilete veddere-xhāterr-rrefiate vebathhu mekamen mahmudenil-ledhi veadtehu inneke la tuhliful mīād.
Domethėnia e fjalėve tė ezanit
ALL-LLAHU EKBER: Zoti ėshtė i madh. Ai nuk ka nevojė pėr asgjė. Ėshtė i madh dhe pėr ibadetet e robėve tė Tij nuk ka nevojė. Pėr ta rrėnjosur mirė nė mendje kėtė domethėnie, kjo kėndohet katėr herė.
ESHHEDU EN LA ILAHE IL-LALL-LLAH: Dėshmoj dhe deklaroj se nuk ka Zot tjetėr pėrveē All-llahut. Edhe dėshmoj dhe besoj se me madhėshtinė e Tij nuk ka nevojė pėr adhurimin e askujt, se pėrveē Tij nuk e meriton askush tė adhurohet.
ESHHEDU ENNE MUHAMMEDEN RESULULL-LLAH: Besoj dhe dėshmoj se Muhammedi (salall-llahu alejhi ve selem), ėshtė pejgamber i dėrguar i Tij, se ėshtė njoftues i rrugės sė ibadeteve qė i kėrkoi Ai, dhe se All-llahu i pranon vetėm ibadetet qė u njohtuan nga Ai.
HAJJE ALES-SALAH; HAJJE ALEL FELAH: janė dy fjali qė i thėrrasin besimtėrėt nė namaz, i cili sjell shpėtimin, lumturinė dhe kėnaqėsinė.
ALL-LLAHU EKBER: Ibadetin qė e meriton Ai, askush nuk mund ta arrijė. Ėshtė shumė i madh dhe i vetmi tė cilit duhet ti bėhet ibadet.
LA ILAHE IL-LALL-LLAH: Vetėm All-llahu ėshtė Ai qė e meriton, qė ėshtė i denjė ti pėrulesh nė ibadet. Askush nuk ka tė drejtė ti bėjė ibadet tjetėrkujt, pėrveē Tij.
6. NIJETI
Derisa tė kėndohet tekbiri fillestar, bėhet nijeti, pra, para se tė hyjmė nė namaz, e bėjmė nijet (vendosim) me zemėr se cilin namaz duam ta falim (njė nga tė pesė kohėt), kthehemi nga kibla dhe i drejtohemi imamit
Nijeti eshte dicka qe njeriu ka ne zemer dhe qe eshte i vetedijshem per veprimin qe po ben .Nijeti i bėrė pas tekbirit fillestar, nuk ėshtė i vlefshėm, dhe ai namaz nuk pranohet.